به نقل از «فارس»

ریزگردها و بحرانی‌شدن تالاب کجی 2 معضل زیست‌بوم خراسان‌جنوبی

تاریخ انتشار: ۹ مهر ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۸۷۹۲۵۲۹

خبرگزاری فارس - خراسان جنوبی؛  هاجر فرخ نژاد، سومین پهنه پهناور بر روی نقشه ایران زمین خطه ای‌ست به نام خراسان‌جنوبی، که در این خطه علاوه بر این که آب، باد، خاک دست به دست هم دادند و بومی زیبا را بر این پهنه زرخیز ایران زمین ترسیم کرده اند این نقطه دارای زیست بومی حدود ۲ میلیون هکتار است که در خود ۷ منطقه حفاظت شده، ۳ پناهگاه حیات وحش و یک تالاب (کجی نمکزار نهبندان) را جای داده است.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

در دل زیست بوم پر رمز و راز خراسان جنوبی بیش از هزار گونه گیاهی و ۳۰۰ گونه جانوری وجود دارد که از جمله این گونه های شاخص  می توان به یوزپلنگ ایرانی، پلنگ، آهو، قوچ و میش، کل و بز، جبیر، انواع گربه سانان کوچک، روباه شنی، هوبره، زاغ بور، انواع پرندگان شکاری، انواع خزندگان اشاره کرد. 

همچنین اگر چه اغلب مناطق استان دارای اقلیم بسیار خشک است، ولی تالاب ها و آبگیرهای خراسان‌جنوبی از جمله پناهگاه حیات وحش تالاب کجی نمکزار نهبندان علاوه بر پرندگان ساکن همه ساله میزبان جمعیت های بزرگ از پرندگان مهاجر از قبیلانواع آبچلیک، حواصیل، باکلان، اردک، کشیم،چنگر، پاشلک، فالاروپ و ...  هستند که در میسر مهاجرتشان در آبگیرهای استان مستقر

می‌شوند.

برای ورق زدن قابلیت های زیست بوم خراسان‌جنوبی، چالش‌های پیش روی حیات وحش استان و از همه مهم تر موضوع ریزگرد در این خطه از ایران زمین که جزو ۶ استان غبارخیز کشور است با اسدلله حاتمی، مدیرکل حفاظت محیط زیست خراسان‌جنوبی به طور مفصل به گپ و گفت می نشینیم.

عرصه ۲ میلیون هکتاری زیست‌بوم خراسان‌جنوبی

فارس: آقای مهندس لطفاً ابتدا یک معرفی اجمالی و کوتاهی از حوزه زیست‌بوم خراسان‌جنوبی داشته باشید؟

حاتمی: خراسان‌جنوبی سومین استان پهناور کشور است که در حوزه محیط‌زیست طبیعی ٧ منطقه حفاظت شده، ٣ پناهگاه حیات وحش و یک تالاب (کجی نمکزار نهبندان) دارد.

در مجموع حدود ٢ میلیون هکتار از عرصه‌های استان تحت مدیریت محیط‌زیست خراسان‌جنوبی ست.

همچنین زیست‌بوم خراسان‌جنوبی دارای ۴ منطقه شکار ممنوع مرزی و ۶ منطقه شکار ممنوع است یعنی ١٣.٣ درصد عرصه‌های خراسان‌جنوبی در حوزه مدیریتی محیط‌زیست قرار دارد.

افزایش ۱۰ درصدی جمعیت حیات وحش

فارس: لطفاً فعالیت‌های شاخص انجام شده در حوزه زیست‌بوم خراسان جنوبی را بیان بفرمایید؟

حاتمی: در حوزه محیط‌زیست خراسان جنوبی اقدامات خوبی در زمینه هوشمند‌سازی مناطق، تکمیل شبکه بی‌سیم، سرشماری‌ها، بیماری‌ها، منابع آبی و... با توجه به اعتبارات خوبی از سازمان مرکز دریافت کرده‌ایم انجام شده است و با این منابع اعتباری تلفات و صدمات ناشی از خشکسالی‌ها بر حوزه زیست‌بوم خراسان جنوبی به‌شدت کاهش یافته است.

لازم به یادآوری ست که کانون‌های بیماری و شرایط خاص بیماری طی دو سال گذشته در حوزه حیات وحش استان نداشته‌ایم و این نشان‌دهنده نظارت‌ها و کنترل‌های موثر در این حوزه است.

همچنین آمارهای سرشماری نشان از افزایش ١٠ درصدی جمعیت حیات وحش استان دارد که نشان دهند نظارت و ورود به موقع مقابله محیط‌بانان خراسان جنوبی با قاچاقچیان است.

تخصیص اعتبار بعد از ۱۴ سال

فارس: سفرهای ریاست‌جمهوری به خراسان جنوبی برای زیست‌بوم استان هم رهاوردی داشته است؟

حاتمی: بله در سفر دوم رئیس‌جمهوری به خراسان جنوبی اقدام بسیار ارزنده‌ای که انجام شد این بود که بعد از ١۴ سال توانستیم ۴٠ میلیارد تومان اعتبار مصوب دریافت کنیم که از این میزان اعتبار ٨ میلیارد تومان مربوط به حوزه انسانی است و بقیه هم مربوط به حوزه محیط‌زیست طبیعی ست.

با این اعتبار قرار است دو ایستگاه پایش کیفی هوا، ساختمان مرکز پایش و نظارت آلاینده شرق ایران و.... در استان ایجاد شود.

تصویب طرح جامع تالاب کجی نهبندان

فارس: خراسان جنوبی دارای تالابی به نام کجی نمکزار نهبندان است برای تامین زیرساخت‌ها در این تالاب چه کرده‌اید؟

حاتمی: خراسان جنوبی در حوزه محیط‌زیست دریایی نیز دارای یک تالاب است که طرح جامع مدیریت زیست‌بوم تالاب کجی نمکزار نهبندان به‌عنوان یک سند بالادستی تهیه شده و به تایید شورای برنامه‌ریزی خراسان جنوبی رسیده است.

خوشبختانه در طرح توسعه نهبندان و سربیشه نیز به این طرح ١٠۵ میلیارد تومان اختصاص یافته است و همه دستگاه‌های مربوط با تالاب از‌جمله منابع طبیعی، هواشناسی، جهاد کشاورزی و آب منطقه‌ای از این محل منابعی برای پروژه‌های مدنظر دریافت خواهند کرد.

وقتی این موضوع به سازمان حفاظت محیط‌زیست کشور انعکاس داده شد بازتاب خیلی خوبی داشت چرا که استان‌هایی که تالاب و دریا دارند چنین منابع اعتباری نتوانستند دریافت کنند.

پرداخت غرامت حیات وحش به کشاورزان

فارس: یکی از چالش‌های پیش‌روی روستاییان در سال‌های اخیر حمله وحوش به مزارع کشاورزی و دام‌های آن هاست در این زمینه چه تدبیری برای مقابله با آن اندیشیده‌اید؟

حاتمی: در زمینه خسارتی که حیات وحش به مزارع کشاورزی و دام‌های روستاییان وارد می‌کرد رایزنی‌هایی با سازمان حفاظت محیط‌زیست انجام شد و تفاهم‌نامه‌ای بین صندوق ملی محیط‌زیست و صندوق بیمه کشاورزی منعقد شد تا خساراتی که به افراد از ناحیه حیات وحش وارد می‌شود پرداخت شود.

اگر دامدار یا کشاورزی اعلام خسارت از جانب حیات وحش کند بلافاصله کارشناسانی همراه با ارزیابان بانک کشاورزی به محل حادثه اعزام شده و میزان خسارت را برآورد می‌کنند و بعد غرامت به فرد خسارت دیده پرداخت می‌شود.

فارس: لطفاً اقدامات انجام شده از سوی این اداره کل را در حوزه پسماند‌ها در استان تشریح نمایید؟

حاتمی: از اقدامات بسیار خوبی که در حوزه پسماندها در استان انجام شد این بود که اداره کل بازرسی نیز در این زمینه ورود کرد و شهرداری‌ها درگیر این موضوع شدند. به طوری که شهرداران همه شهرها استان ملزم به تهیه و اجرای طرح جامع پسماند شدند.

زیرساخت‌های برای تجمیع زباله در اغلب شهرهای استان تامین و مجوزهای لازم نیز دریافت شده است.

ارتقا دو منطقه حفاظت شده 

فارس: بفرمایید آیا ارتقا مناطق حفاظت شده در استان در دستور کار است؟

حاتمی: ارتقا دو منطقه حفاظت شده رباط شور و مظفری در دستور کار است و اکنون در حوزه اصلاح و بازنگری ست تا پس از تایید درشورای حفاظت مناطق محیط‌زیست کشور تایید و مصوب شود.

همچنین مناطق پلنگ آباد بشرویه و طبس و استند نهبندان نیز مناطق حفاظت شده در استان ارتقا یافته است.

٣٠ هکتار در مناطق رباط شور و مظفری حذف و ۶٠ هکتار در مناطق جدید حفاظت شده به عرصه‌های این مناطق در استان اضافه شد.

فارس: یکی از قابلیت‌های حوزه زیست‌بوم خراسان جنوبی ظرفیت گردشگری آن است در این زمینه هم برنامه دارید؟

حاتمی: ارتباط و تعامل محیط‌زیست با میراث فرهنگی بسیار خوب است اما ورود به مناطق حفاظت شده ضوابط خاصی دارد که اگر طبیعت دوستان و گردشگران بخواهند به این مناطق وارد شوند باید مجوزهای لازم از سازمان حفاظت محیط‌زیست دریافت شود و اگر سازمان با این مجوزها موافقت کند محدودیتی برای ورود گردشگران به این مناطق وجود ندارد.

هر منطقه حفاظت شده‌ای دارای طرح جامع نیز است که در این طرح یک زون گردشگری هم پیش‌بینی شده و اگر سرمایه‌گذاری تمایل به سرمایه‌گذاری در این مناطق داشته باشد می‌تواند به این حوزه ورود کند.

صادر نشدن مجوز شکار

فارس: آیا مجوزهایی برای شکارچیان داخلی و خارجی هم‌اکنون صادر می‌شود؟

حاتمی: اکنون به شکارچیان داخلی و خارجی مجوز داده نمی‌شود. زمانی برای قوچ اوریال این‌گونه خاص مجوز شکار برای شکارچیان داخلی و خارجی صادر شد و خود منع درآمدی برای استان بود چرا بخشی از هزینه صدور جواز شکار به استان برمی گشت و حتی جوامع محلی هم از این منافع منتفع می‌شدند. پیگیری‌ها برای صدور جواز شکار در حال انجام است اما هنوز تاکنون مجوزی صادر نشده است.

تالاب کجی در آستانه بحرانی شدن

فارس: به طور قطع خشکسالی‌ها بر زیست‌بوم خراسان جنوبی نیز تاثیر گذاشته است برای مقابله با این پدیده چه کرده‌اید؟

حاتمی: سال گذشته در شهرستان‌های طبس، قاینات، زیرکوه، درمیان، خوسف و بیرجند برای تغذیه حیات وحش علوفه ذخیره‌سازی شد. همچنین تانکرها آب به این مناطق حمل می‌شود و لایه‌روبی قنات‌ها و چشمه نیز در عرصه‌های زیست‌محیطی خراسان جنوبی انجام شده و می‌شود.

امسال با این که در مقایسه با سال‌های قبل بارندگی کمتر داشتیم اما حیات وحش استان در زمینه تامین علوفه و منابع آبی مشکلی نداشتند چرا که به موقع آذوقه و آب آن‌ها تامین شد.

اکنون چالشی که در حوزه محیط‌زیست خراسان جنوبی با آن مواجهیم به تالاب کجی نمکزار نهبندان برمی گردد و آن هم این است که امسال به دلیل کمبود بارندگی ١۵ درصد آبگیری شد این در حالی ست که سال گذشته آبگیری این تالاب بیش از ٨٠ درصد بود.

اگر طی دو سال بارندگی نداشته باشیم به طور حتم بحرانی خواهد شد اما هنوز به آن درجه نرسیده است.

به همین واسطه جلساتی در استانداری با حضور دستگاه‌های مرتبط در این زمینه برگزار و مقرر شد شرکت آب منطقه‌ای خراسان جنوبی نسبت به پلمب چاه‌های غیر مجاز در این منطقه اقدام کند یا کنتور هوشمند نصب شود.

در حاشیه تالاب حدود ١٠٠ حلقه چاه غیر مجاز وجود دارد که اگر پلمب و برداشت آب‌های زیر‌زمینی نیز مدیریت شود خیلی سطح ایستایی آب پایین نمی‌آید.

همچنین سازمان جهاد کشاورزی خراسان جنوبی هم متقبل شده برای اجرای سامانه‌های نوین آبیاری در این منطقه اقدام کند.

علاوه براین در طرح توسعه نهبندان نیز ١٠ میلیون تومان برای نصب دستگاه‌های پایش هوا با موضوع تالاب مصوب شده است.

تصویب طرح جامع ریزگردها 

فارس: یکی از معضلات اساسی خراسان جنوبی موضوع ریزگردهاست لطفاً پیگیری‌ها و برنامه‌های در دستور کار برای مقابله با این موضوع را نیز بیان بفرمایید؟

حاتمی: خراسان جنوبی در زمینه مقابله با پدیده گرد‌و‌غبار در مقایسه با دیگر استان‌ها جلوتر است به طوری که طرح جامع ریزگردهای استان در گروه کاری آمایش سرزمین و کارگروه زیربنایی چکش‌کاری شد و در شورای برنامه‌ریزی خراسان جنوبی نیز به یک سند بالادستی به تصویب رسید.

پروژه‌هایی هم که در این طرح پیش‌بینی شده مربوط به‌دستگاه‌های اجرایی چون منابع طبیعی، آب منطقه‌ای، نیروی انتظامی، هواشناسی ست. علاوه براین اولویت‌ها نیز در این سند بالادستی به‌درستی مشخص شده است.

همه دستگاه‌های اجرایی ملزم به انتقال این موضوع به وزارت‌خانه‌های مربوطه بوده تا اعتبارات لازم را برای اجرای پروژه‌های مدنظر جذب کنند.

اداره کل حفاظت محیط‌زیست خراسان جنوبی سال گذشته و امسال ٢ میلیارد تومان اعتبار برای مقابله با پدیده ریزگردها در استان از سازمان حفاظت محیط‌زیست دریافت کرد که اکنون پروژه‌هایی چون آبیاری سنواتی، نهال‌کاری در فردوس، بشرویه و زیرکوه و همچنین تالاب کجی نمکزار نهبندان در حال اجراست.

برای مقابله با این پدیده چهار نوبت آبیاری سنواتی با اعتبار ۶۵٠ میلیون تومان شد و ۶٠٠ میلیون تومان نیز برای اجرای هلالی‌های آبگیر دریافت شد.

علاوه براین اقداماتی در حوزه قرق و چرای دام و ایجاد دستگاه‌های پایش هوا عملیاتی شد.

 پروژه‌های کلیدی مقابله با گرد و غبار 

دیگر این قرار شد علی محمد طهماسبی، دبیر ستاد ملی مقابله با پدیده گرد‌و‌غبار نیز به زودی به خراسان جنوبی سفر کند که سفر وی نیز سه روزه خواهد بود تا ضمن بازدید از پروژه‌های مقابله با این پدیده در استان و برگزاری جلسه تخصصی در این زمینه با دستگاه‌های اجرایی مرتبط بتوانیم اجرای یک یا دو پروژه کلیدی را برای خراسان جنوبی مصوب کنیم.

همچنین با این پروژه‌های کلیدی مقامات ارشد کشور و نمایندگان استان در مجلس شورای اسلامی را نیز وارد گود کرده تا بتوانیم راه به جایی ببریم چرا که خراسان جنوبی رتبه اول غبار خیزی کشور را با ٣۵ کانون دارد و در چهار ماهه ابتدای سال نیز بیش از ۴۴ روز هوای آن در وضعیت نامطلوب قرار داشته است.

افزون براین پدیده گرد‌و‌غبار سبب شده تا چند روز ادارات شهرستان‌های غبار خیز خراسان جنوبی تعطیل شود.

موضوع به حدی حاد است که نمی‌شود با ۵٠ یا ١٠٠ میلیون تومان منابع استانی که به این موضوع اختصاص می‌یابد راه به جایی برد به طور حتم باید ردیف اعتباری ملی باید دریافت شود چرا که موضوع روز‌به‌روز بغرنج‌تر با خشک شدن تالاب‌های هامون و ترکمنستان می‌شود و بر بادهای ١٢٠ روزه نیز این موضوع تاثیر‌گذار است.

تالاب کجی نمکزار نهبندان نیز هرچند اکنون مشکلی ندارد اما باید پیشگیری‌ها لازم انجام شود چرا که اگر سه  سال آبگیری نشود ریزگردی که تالاب ایجاد می‌کند با ریزگردی که به حال عادی ایجاد می‌شود بسیار متفاوت است چرا که این ریزگرد همراه با نمک و املاح است و اگر ١٠۵ میلیارد تومان اعتبار مصوب شده برای تالاب کجی در طرح توسعه نهبندان تخصیص یابد مشکلی در این حوزه نخواهیم داشت. 

حاد بودن مشکل تالاب کجی نمکزار نهبندان به این سبب است که تالابی فصلی ست و اگر ترسالی نباشد نمی‌توان اقدامی برای آن همانند تالاب اورمیه انجام داد.

طرح پرچم‌داری محیط زیست

فارس: لطفاً بفرمایید با برنامه‌ای برای سمن‌های مرتبط با حوزه محیط‌زیست هم در استان دارید؟

حاتمی: در حوزه آموش و سمن‌ها کارهای خوبی در استان انجام شده که از‌جمله آن می‌توان به طرح یک ساعت با محیط‌بان در مدارس، طرح پرچم داری محیط‌زیست با همکاری نیروی نظامی و مرزی برای مقابله با قاچاق گونه خاص حیات وحش از‌جمله هوبره، آموزش روستاییان و... اشاره کرد. مهم‌ترین اقدام نیز برگزاری کلاس‌های آموزشی مشاغل خانگی چون پرورش قارچ، پخل‌بافی، حوله‌بافی و... است تا با ایجاد این مشاغل روستاییان کمتر به عرصه‌های زیست‌محیطی استان لطمه وارد کنند.

فارس: لطفاً در مورد منابع اعتباری حوزه محیط‌زیست استان هم اطلاعاتی را در اختیار خوانندگان فارس قرار دهید؟

حاتمی: امسال منابع اعتباری این حوزه ٩٠ درصد رشد داشته و به ١۵ میلیارد تومان رسیده است. همچنین در سند توسعه نهبندان نیز ١٠۵ میلیارد تومان اعتبار مصوب داریم.

علاوه براین در سفر دوم رئیس‌جمهوری به خراسان جنوبی بعد از ١۴ سال امسال ۴٠ میلیارد تومان اعتبار به این اداره کل تخصیص یافته است که ١۵ میلیارد تومان آن به مرکز پایش و کنترل هوای شرق کشور، ١٠ میلیارد تومان برای ایجاد دو پایگاه سنجش کیفی هوا در قاین و طبس، ۶ میلیارد تومان برای تعمیر و تجهیز محیط‌بانی زیرکوه، دیهوک و درمیان در نظر گرفته شده است.

همچنین از محل منابع سفر ۵ میلیارد تومان برای قرنطینه و تیمار حیات وحش تخصیص یافت. اگر پروژه‌هایی که با این منابع استارت آن زده شده به سرانجام برسد در حوزه محیط‌زیست خراسان جنوبی شاهد انقلاب شگرف خواهیم بود.

از محل منابع ملی نیز ٢۵٠ میلیون تومان به حوزه محیط‌زیست خراسان جنوبی تخصیص یافته است.

تعدیل گونه «تشی»

فارس: برنامه‌ای برای مقابله با قاچاق گونه‌های خاص حیات وحش و همچنین تعدیل گونه‌هایی که به عرصه‌های طبیعی و کشاورزی خراسان جنوبی هم خسارت می‌زنند دارید؟

حاتمی: سال گذشته تشی‌ها به جنگل‌های بنه به‌ویژه درختان ۴٠٠ و ۵٠٠‌ساله بنه نهبندان خسارت وارد کردند که مجوز تعدیل این‌گونه جانوری با انجام یک طرح مطالعاتی گرفته شد و چون حیوان بسیار زیرک و شبگردی ست تعدیل جمعیت آن هم کار خیلی سختی ست.

همچنین لازم است تا طرح جامعی در این زمینه تدوین شود تا بتوان نسبت به تعدیل برخی گونه‌های جانوری با دریافت مجوزهای لازم اقدام شود.

قاچاق هوبره نیز در مرز زیرکوه خیلی زیاد انجام می‌شد در قالب کارگاه‌های آموزشی و همچنین انعقاد تفاهم‌نامه با عنوان طرح پرچم داری محیط‌زیست با نیروی‌های نظامی و مرزی قاچاق این‌گونه خاص به‌شدت کاهش یافته است. هوبره پرنده‌ای مهاجر است که اگر خشکسالی‌ها همچنان ادامه‌دار باشد و اقدامی برای مقابله با آن انجام نشود به طور حتم به کشور افغانستان مهاجرت کرده و در آن سوی مرزها لانه‌گذاری خواهد کرد به همین واسطه باید اقدامات لازم در این زمینه به‌صورت عملی اجرایی شود.

پایان پیام/۶۹۰۷۵

 

منبع: فارس

کلیدواژه: محیط زیست ریزگردها خراسان جنوبی مدیرکل حفاظت محیط زیست حاتمی تالاب کجی نمکزار حوزه محیط زیست خراسان جنوبی تالاب کجی نمکزار نهبندان سازمان حفاظت محیط زیست میلیارد تومان اعتبار حوزه محیط زیست خراسان جنوبی خراسان جنوبی منطقه حفاظت شده برای مقابله حیات وحش استان توسعه نهبندان منابع اعتباری میلیون تومان علاوه براین گرد و غبار حیات وحش سال گذشته انجام شده اداره کل انجام شد طرح جامع

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.farsnews.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «فارس» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۸۷۹۲۵۲۹ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

کشف لاشه یک قلاده پلنگ در منطقه شکار ممنوع فریمان

مدیرکل حفاظت محیط زیست خراسان رضوی از کشف لاشه یک قلاده پلنگ در منطقه شکار ممنوع فریمان در خراسان رضوی خبرداد. - اخبار استانها -

به گزارش خبرگزاری تسنیم در مشهد، مهدی اله‌پور، اظهار داشت: محیط‌بانان شهرستان فریمان، در حین گشت و پایش منطقه تحت مدیریت سازمان، لاشه یک قلاده پلنگ را در ارتفاعات منطقه شکار ممنوع کلیلاق شهرستان فریمان کشف کردند.

وی افزود: علت مرگ پلنگ هنوز مشخص نیست و در بررسی‌های اولیه، نشانه‌ای از تیراندازی روی لاشه پلنگ دیده نشده است.

مدیرکل حفاظت محیط زیست خراسان رضوی، تصریح کرد: جهت کالبد شکافی، لاشه به اداره حفاظت محیط زیست خراسان رضوی منتقل شده و پس از نمونه‌برداری با همکاری دامپزشکی علت مرگ مشخص و اطلاع‌رسانی خواهد شد.

به گزارش تسنیم، منطقه شکار ممنوع کلیلاق به وسعت 41 هزار و 73 هکتار در حوزه سه شهرستان فریمان، زاوه و تربت جام قرار دارد.

انتهای پیام/282/